Võng lưng không chỉ là một vấn đề về thẩm mỹ khiến nhiều người mất tự tin khi đứng, đi hoặc mặc quần áo ôm dáng, mà còn có thể gây ra đau lưng, sai lệch tư thế và ảnh hưởng đến chức năng vận động nếu không được điều chỉnh kịp thời. Hiện tượng võng lưng thường xuất hiện ở cả nam và nữ, phổ biến ở người ngồi nhiều, ít vận động hoặc tập sai kỹ thuật. Vậy nguyên nhân cụ thể của tình trạng này là gì và đâu là cách khắc phục hiệu quả? Cùng Fiti tìm hiểu chi tiết về võng lưng ngay sau đây.
Mục lục
Võng lưng là gì?
Võng lưng (tên khoa học: lordosis) là tình trạng phần thắt lưng của cột sống cong về phía trước nhiều hơn mức bình thường. Khi nhìn từ bên hông, người bị võng lưng có dáng đứng ưỡn rõ, phần bụng nhô ra và mông cong nhiều. Đây là một dạng sai lệch tư thế cột sống, ảnh hưởng đến cả thẩm mỹ và sức khỏe.
Ở trạng thái bình thường, cột sống có độ cong sinh lý nhất định để giúp phân tán lực và tạo sự linh hoạt cho cơ thể. Tuy nhiên, khi độ cong thắt lưng vượt quá mức, nó sẽ gây áp lực lên đốt sống, cơ bắp và dây chằng vùng lưng dưới. Một người có tư thế võng lưng thường có dấu hiệu:
- Khi đứng thẳng, khoảng cách giữa lưng dưới và tường lớn bất thường nếu tựa lưng vào tường.
- Bụng và mông nhô ra rõ rệt, tạo dáng người cong hình chữ “S”.
- Có thể cảm thấy đau lưng dưới, đặc biệt sau khi ngồi lâu hoặc đứng lâu.
Nguyên nhân gây võng lưng
Tình trạng võng lưng thường xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm thói quen sinh hoạt, cấu trúc cơ thể và các vấn đề về cột sống. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến hiện tượng này:
Ngồi sai tư thế trong thời gian dài gây võng lưng
Ngồi làm việc, học tập sai tư thế – như gù lưng, ưỡn ngực quá mức hoặc ngồi lệch trọng tâm – có thể khiến cột sống bị mất cân bằng, dần dần dẫn đến võng lưng. Tình trạng này đặc biệt phổ biến ở nhân viên văn phòng, học sinh và người làm việc máy tính nhiều giờ.
Cơ bụng yếu, cơ lưng dưới quá căng
Khi nhóm cơ bụng không đủ khỏe, nó không thể giữ cho cột sống ở trạng thái trung lập. Điều này khiến cơ lưng dưới phải làm việc quá sức, dẫn đến tăng độ cong cột sống thắt lưng và hình thành võng lưng.
Tập gym sai kỹ thuật
Thực hiện các bài tập như squat, deadlift, hoặc plank mà không kiểm soát tốt kỹ thuật, đặc biệt là không giữ đúng đường cong tự nhiên của cột sống, có thể gây mất cân bằng cơ và làm nặng thêm tình trạng võng lưng.
Thừa cân hoặc tăng cân nhanh
Mỡ tích tụ nhiều ở vùng bụng hoặc hông sẽ làm thay đổi trọng tâm của cơ thể, buộc cột sống phải cong về sau để duy trì tư thế đứng. Điều này khiến vùng thắt lưng bị võng rõ rệt, nhất là ở những người tăng cân nhanh hoặc có bụng mỡ lớn.
Do bẩm sinh hoặc bệnh lý cột sống
Một số trường hợp bị võng lưng bẩm sinh hoặc do các bệnh lý như thoái hóa cột sống, lệch đĩa đệm, gù vẹo cột sống. Những tình trạng này thường cần được chẩn đoán và theo dõi bởi chuyên gia y tế.
Hậu quả nếu không điều chỉnh võng lưng
Nếu tình trạng võng lưng không được điều chỉnh kịp thời và đúng cách, nó có thể gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe, dáng vóc và chất lượng cuộc sống:
Đau nhức vùng thắt lưng lâu dài
Một trong những hậu quả phổ biến nhất của võng lưng là đau lưng dưới mãn tính. Độ cong cột sống quá mức khiến các nhóm cơ và dây chằng vùng thắt lưng phải hoạt động quá sức, dẫn đến căng cơ, mỏi và đau nhức thường xuyên, đặc biệt khi đứng hoặc ngồi lâu.
Dáng đi, đứng và ngồi kém thẩm mỹ
Võng lưng khiến người mắc có tư thế ưỡn bụng, đẩy hông về trước, làm mất sự cân đối của toàn thân. Điều này ảnh hưởng đến ngoại hình, khiến bạn trông mệt mỏi, thiếu tự tin và thiếu chuyên nghiệp trong giao tiếp hằng ngày.
Ảnh hưởng đến cột sống và hệ vận động
Khi không được khắc phục sớm, võng lưng có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng ở cột sống như: thoát vị đĩa đệm, lệch cột sống, chèn ép dây thần kinh. Những vấn đề này làm giảm khả năng vận động và gây khó khăn trong sinh hoạt thường ngày.
Tăng nguy cơ chấn thương khi tập luyện
Người bị võng lưng dễ gặp chấn thương khi thực hiện các bài tập thể hình nếu không điều chỉnh tư thế đúng. Lực phân bố sai có thể gây tổn thương vùng lưng dưới, đầu gối hoặc khớp háng khi tập các bài nặng như squat hay deadlift.
Võng lưng có thể ảnh hưởng tới hệ tiêu hóa và tuần hoàn
Tư thế sai lâu dài do võng lưng có thể gây áp lực lên nội tạng, làm ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa, tuần hoàn và hô hấp. Một số người thậm chí gặp tình trạng khó tiêu, đầy hơi, mệt mỏi kéo dài mà không rõ nguyên nhân.
Cách kiểm tra xem bạn có bị võng lưng không
Để xác định bản thân có bị võng lưng hay không, bạn có thể áp dụng một số cách kiểm tra đơn giản ngay tại nhà. Những phương pháp này giúp bạn nhận diện sớm tình trạng cột sống, từ đó chủ động điều chỉnh phù hợp:
Kiểm tra bằng tư thế đứng sát tường
- Cách thực hiện: Đứng thẳng, tựa lưng vào tường, giữ gót chân, mông, vai và đầu chạm vào tường.
- Quan sát: Luồn một bàn tay vào khoảng trống giữa lưng dưới và tường.
- Kết quả: Nếu bàn tay lọt qua một cách dễ dàng, thậm chí có thể luồn thêm cả bàn tay thứ hai, bạn có thể đang gặp tình trạng võng lưng.
Kiểm tra tư thế đứng nghiêng trước gương
- Cách thực hiện: Đứng nghiêng trước gương, thả lỏng người, không gồng cơ.
- Dấu hiệu nhận biết: Nếu bụng bị đẩy ra phía trước, mông cong quá mức về phía sau, lưng dưới lõm sâu thì rất có thể bạn đã bị võng cột sống thắt lưng.
Quan sát tư thế trong ảnh chụp nghiêng
- Cách thực hiện: Nhờ người chụp ảnh toàn thân theo góc nghiêng khi bạn đứng tự nhiên.
- Phân tích ảnh: Đường cong cột sống quá mức, hông lệch, bụng nhô và ngực ưỡn là những dấu hiệu điển hình của dáng người bị võng lưng.
Cảm nhận khi ngồi lâu hoặc đứng lâu
Người bị võng lưng thường có cảm giác đau mỏi vùng lưng dưới, đặc biệt khi phải đứng hoặc ngồi lâu mà không thay đổi tư thế. Đây cũng là một biểu hiện thường gặp giúp bạn nhận biết tình trạng này.
Cách khắc phục và điều chỉnh võng lưng hiệu quả
Để cải thiện tình trạng võng lưng, bạn cần kết hợp giữa luyện tập, thay đổi thói quen sinh hoạt và chăm sóc cơ thể đúng cách. Dưới đây là một số phương pháp hiệu quả giúp điều chỉnh dáng lưng khỏe mạnh và cân đối hơn:
Tăng cường cơ bụng và cơ mông
Hai nhóm cơ này đóng vai trò quan trọng trong việc giữ ổn định cột sống. Bạn có thể thực hiện các bài tập để cải thiện võng lưng như:
- Plank: Giúp làm săn chắc cơ bụng, hỗ trợ cột sống.
- Glute bridge (nâng hông): Tăng sức mạnh cơ mông và giảm áp lực cho lưng dưới.
- Dead bug: Kích hoạt cơ bụng sâu, cải thiện sự cân bằng giữa các nhóm cơ.
Kéo giãn cơ gập hông và các cơ lưng dưới
Người bị võng lưng thường có cơ gập hông và cơ lưng dưới bị căng. Hãy dành thời gian thực hiện các động tác kéo giãn như:
- Hip flexor stretch: Giúp giảm độ cong ở thắt lưng.
- Child’s pose hoặc Cat-Cow trong yoga: Làm mềm cơ lưng, tăng độ linh hoạt cho cột sống.
Điều chỉnh lại tư thế sinh hoạt hằng ngày
- Khi ngồi: Chọn ghế có tựa lưng tốt, giữ lưng thẳng, đặt hai chân song song trên sàn.
- Khi đứng: Tránh ưỡn ngực quá mức, giữ trọng tâm ở giữa cơ thể.
- Khi ngủ: Nằm ngửa với gối kê dưới đầu gối hoặc nằm nghiêng với gối giữa hai chân để giữ thẳng cột sống.
Tránh mang vác lệch và giảm giày cao gót
- Hạn chế đeo túi xách một bên quá lâu.
- Phụ nữ nên tránh đi giày cao gót thường xuyên, vì dễ làm mất cân bằng cột sống, khiến lưng bị ưỡn nhiều hơn.
Thăm khám và tập vật lý trị liệu nếu bị võng lưng lâu
Nếu tình trạng võng lưng nghiêm trọng, bạn nên đến cơ sở y tế chuyên khoa để được đánh giá chính xác. Bác sĩ hoặc chuyên viên vật lý trị liệu có thể hướng dẫn các bài tập cá nhân hóa và phác đồ điều trị phù hợp.
Khi nào nên gặp bác sĩ hoặc chuyên gia khi bị võng lưng?
Mặc dù tình trạng võng lưng nhẹ có thể cải thiện thông qua thay đổi tư thế và luyện tập, nhưng vẫn có những trường hợp cần đến sự hỗ trợ của bác sĩ hoặc chuyên gia. Dưới đây là những dấu hiệu quan trọng bạn cần lưu ý:
- Đau lưng kéo dài hoặc tăng dần theo thời gian: Nếu bạn cảm thấy đau nhức vùng thắt lưng thường xuyên, đặc biệt sau khi đứng hoặc ngồi lâu, đây có thể là dấu hiệu cho thấy cột sống đang gặp vấn đề nghiêm trọng.
- Cảm giác tê, yếu cơ hoặc lan đau xuống chân: Triệu chứng như tê bì, châm chích hoặc yếu cơ ở chân có thể là hậu quả của việc chèn ép dây thần kinh do võng lưng, cần được thăm khám và điều trị kịp thời.
- Hạn chế vận động, mất linh hoạt: Cứng lưng, khó xoay người, cúi hoặc ngửa là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề về khớp và cột sống cần được can thiệp y tế.
- Tình trạng không cải thiện sau khi đã tự tập luyện: Nếu bạn đã thử tập các bài tập cải thiện tư thế, giãn cơ hoặc thay đổi thói quen sống mà không thấy tiến triển, cần có sự tư vấn từ bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu.
- Có dị dạng cột sống rõ rệt hoặc ảnh hưởng tới dáng đi: Vai lệch, hông lệch hoặc dáng đi bất thường là biểu hiện rõ ràng cho thấy tình trạng võng lưng đã ảnh hưởng đến cấu trúc cơ thể và cần được điều chỉnh bởi chuyên gia.
Võng lưng không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ cơ thể mà còn tiềm ẩn nhiều vấn đề sức khỏe nếu không được phát hiện và điều chỉnh kịp thời. Việc nhận biết sớm, xây dựng thói quen sinh hoạt lành mạnh, tập luyện đúng cách và chủ động điều trị sẽ giúp bạn cải thiện tình trạng này hiệu quả. Hy vọng bài viết trên của Fiti đã giúp bạn hiểu rõ võng lưng là gì, nguyên nhân, hậu quả cũng như cách khắc phục phù hợp để bảo vệ cột sống và vóc dáng toàn diện hơn mỗi ngày.
Xin chào! Tôi là Võ Thị Kim Ngọc – biên tập viên của website FITI, chuyên sâu về lĩnh vực dinh dưỡng, calo và sức khỏe. Với niềm đam mê nghiên cứu về chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh, tôi luôn cập nhật những thông tin khoa học mới nhất để mang đến cho độc giả những kiến thức hữu ích, giúp cải thiện sức khỏe và duy trì vóc dáng.
